Steeds meer mensen kiezen ervoor om als freelancer of zelfstandig ondernemer aan de slag te gaan. Maar in sommige gevallen schuilt er een risico achter het zelfstandigenstatuut: schijnzelfstandigheid. Dit is niet alleen nadelig voor de zelfstandige, maar kan ook zware gevolgen hebben voor de opdrachtgever. In deze blog bespreken we wat schijnzelfstandigheid precies is, welke risico’s eraan verbonden zijn en hoe je het kunt vermijden.
Wat is schijnzelfstandigheid?
Schijnzelfstandigheid doet zich voor wanneer iemand officieel als zelfstandige werkt, maar in de praktijk onder het gezag en de controle van een werkgever valt. Dit betekent dat de persoon niet de vrijheid en autonomie heeft die een echte zelfstandige normaal gesproken geniet. In feite werkt de zogenaamde zelfstandige zoals een werknemer, zonder de sociale bescherming en voordelen van een arbeidscontract.
Een aantal kenmerken van schijnzelfstandigheid:
Je hebt weinig tot geen controle over je werktijden of werkwijze.
Je werkt exclusief of voornamelijk voor één opdrachtgever.
Je krijgt instructies en moet rapporteren zoals een werknemer.
Je gebruikt materiaal van de opdrachtgever in plaats van eigen middelen.
Welke risico’s brengt schijnzelfstandigheid met zich mee?
Schijnzelfstandigheid wordt in België beschouwd als sociale fraude. Als de sociale inspectie vaststelt dat er sprake is van een verdoken arbeidsovereenkomst, kunnen zowel de zelfstandige als de opdrachtgever ernstige gevolgen ondervinden:
Voor de opdrachtgever:
Betaling van achterstallige sociale bijdragen en belastingen (met terugwerkende kracht tot 3 of zelfs 7 jaar).
Mogelijke boetes en gerechtelijke sancties.
Herkwalificatie van de samenwerking als een arbeidscontract.
Voor de zelfstandige:
Verlies van zelfstandige voordelen zoals fiscale aftrekken en btw-aftrek.
Geen bescherming bij stopzetting van de samenwerking.
Risico op terugvordering van reeds betaalde sociale bijdragen.
Hoe controleert de overheid schijnzelfstandigheid?
De Belgische overheid hanteert verschillende criteria om te bepalen of een zelfstandige samenwerking wel echt zelfstandig is. De Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) voert controles uit en kan een samenwerking herkwalificeren als een arbeidsovereenkomst. Dit gebeurt op basis van:
De mate van gezag en controle door de opdrachtgever.
De mogelijkheid om eigen werktijden en opdrachten te kiezen.
Het al dan niet gebruiken van eigen materiaal en middelen.
De economische afhankelijkheid van de zelfstandige ten opzichte van de opdrachtgever.
Wat als je voor één grote klant werkt?
Veel freelancers werken (tijdelijk) voor één grote klant. Dit is op zich niet verboden, maar brengt een verhoogd risico op schijnzelfstandigheid met zich mee. Zorg ervoor dat:
Je zelf je tarieven en werkwijze bepaalt.
Je eigen werkmateriaal gebruikt.
Je niet onder directe controle of gezag werkt.
Je contract duidelijke afspraken bevat over zelfstandigheid.
Hoe het risico op schijnzelfstandigheid te vermijden?
Een belangrijke stap om dit risico te vermijden, is het opstellen van een gedetailleerd contract. Dit contract moet niet alleen je rechten en plichten als zelfstandige duidelijk omschrijven, maar ook de afspraken met je opdrachtgever. Het is cruciaal dat het contract helder maakt dat er sprake is van een zakelijke samenwerking en niet van een typische arbeidsrelatie. Let daarbij goed op bepaalde clausules. Zo horen exclusiviteitsclausules bijvoorbeeld niet thuis in een overeenkomst met een zelfstandige, net zoals termen zoals vakantiegeld of eindejaarsbonus, die eerder duiden op een werknemersrelatie.
Daarnaast is het belangrijk om jezelf de volgende vragen te stellen om te bepalen of je daadwerkelijk als zelfstandige werkt of dat je mogelijk als schijnzelfstandige wordt aangemerkt:
Heb je de vrijheid om je eigen werkuren in te delen?
Kun je zelfstandig personeel aannemen om je werk uit te voeren?
Ben je zelf verantwoordelijk voor investeringen in werkmateriaal, zoals een laptop of andere apparatuur?
Heb je de vrijheid om je eigen tarief te bepalen voor je diensten?
Kun je onafhankelijk werken en zelf beslissingen nemen over de uitvoering van je werk?
Heb je de mogelijkheid om voor meerdere opdrachtgevers te werken, zonder beperkingen?
Hoewel deze lijst niet uitputtend is, kunnen positieve antwoorden op bovenstaande vragen je helpen te bewijzen dat je daadwerkelijk als zelfstandige werkt. Het is van belang dat je altijd zorgvuldig beoordeelt of je werkrelatie voldoet aan de criteria van zelfstandig ondernemerschap, zodat je juridische complicaties voorkomt.
Hoe Let’s Consult je kan helpen
Ben je niet zeker of je situatie juridisch correct is? Of wil je je contracten laten controleren om problemen te voorkomen? Bij Let’s Consult helpen we zowel zelfstandigen als bedrijven om in orde te zijn met de wetgeving en onnodige risico’s te vermijden.
Neem vandaag nog contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek!
Comments